Gdy owoce i warzywa szkodzą – na czym polega dieta aspirynowa?
Choć jemy, aby żyć, w naszym jadłospisie często kryją się związki, które ciału szkodzą. Dieta aspirynowa powstała z myślą o ludziach szczególnie wrażliwych na salicylany obecne nie tylko w tabletkach przeciwgorączkowych, ale także wielu produktach spożywczych. Jej wdrażanie pomaga pozbyć się wielu przykrych symptomów. Na czym polega dieta aspirynowa i kto powinien ją wypróbować?
Salicylany to związki naturalnie występujące w wielu tkankach roślinnych i służące ochronie gatunków przed szkodnikami i chorobami. W owocach, warzywach i liściach przedostają się one do naszych pokarmów i napojów w mniejszych lub większych ilościach. W korze wierzby jest ich tak dużo, że przez setki lat była ona stosowana jako naturalny środek przeciwgorączkowy i przeciwbólowy. Obecnie ten sam efekt uzyskujemy przyjmując aspirynę – lek zawierający właśnie kwas acetylosalicylowy.
Dieta aspirynowa – po co się ją stosuje?
Dla większości z nas salicylany obecne w żywności są nieszkodliwe. U niektórych wrażliwych osób mogą jednak wywoływać niepożądane reakcje, które nie mają podłoża alergicznego. Mówimy wówczas o nietolerancji salicylanów. Jej główne symptomy obejmują:
- Katar, zapalenie zatok i polipy nosowe;
- Biegunkę, bóle brzucha, wzdęcia;
- Astmę i zaburzenia oddychania;
- Swędzącą skórę i wysypki.
Niestety, nie ma jednoznacznego testu diagnostycznego, który potwierdzałby nietolerancję na salicylany. Zastosowanie diety aspirynowej nie tylko pozwala złagodzić obserwowane symptomy, ale w przypadku sukcesu stanowi też potwierdzenie podejrzeń.
Osoby z nietolerancją nie potrafią prawidłowo metabolizować i wydalać salicylanów. Według różnych źródeł problem ten jest dość często skorelowany z występowaniem astmy i chorób zapalnych jelit. Nie do końca jednak wiadomo co jest przyczyną, a co skutkiem.
Wprowadzamy dietę aspirynową: czego nie jeść?
Salicylany występują w szerokiej gamie produktów spożywczych, w szczególności zaś w owocach i warzywach. Na czym polega dieta aspirynowa? Jadłospis ograniczamy w taki sposób, aby wyeliminować produkty bogate w salicylany. W poszczególnych grupach żywieniowych będą to:
Owoce: morele, jeżyny, jagody, melony, wiśnie, żurawiny, rodzynki, daktyle, winogrona, pomarańcze, ananasy, śliwki, maliny, porzeczki, truskawki oraz wszystkie ich przetwory.
Warzywa: cykoria, cukinia, ostre papryczki, oliwki, słodka papryka, rzodkiewki, przetwory z pomidorów, brokuły, ogórki, bakłażany, szpinak i słodkie ziemniaki.
Orzechy: migdały, orzeszki ziemne, orzeszki piniowe, makadamia, pistacje
Produkty zbożowe: kukurydza, produkty typu chipsy i krakersy
Tłuszcze: Oliwa z oliwek, majonez
Napoje: wszystkie typy herbat, mięta, soki owocowe, szampan, wino; unikać warto też piwa oraz kawy rozpuszczalnej.
Największą ilość salicylanów w przeliczeniu na gramy odnotowuje się w przyprawach, ale ponieważ są one stosowane na szczypty, nie stanowią aż takiego zagrożenia. Ograniczać warto jednak wszystkie przyprawy korzenne, paprykę oraz zioła typu rozmaryn czy tymianek. Ponadto na cenzurowanym znajdują się gumy do żucia i miętusy oraz miód.
Tabela przedstawiająca spodziewane korzyści z diety salicylowej; opracowanie własne
Dieta aspirynowa – co można jeść?
Ubogie w salicylany są wszystkie zboża poza kukurydzą, więc pieczywo i makarony są podstawą diety aspirynowej. Jadłospis obfituje też w produkty pochodzenia zwierzęcego, a więc mięso, jaja, masło i nabiał, które salicylanów nie zawierają wcale.
Z owoców najbardziej wskazane są gruszki (bez skóry) oraz banany, a w niewielkich ilościach można również konsumować jabłka i mango. Wśród warzyw najniższy poziom salicylanów zawierają natomiast brukselka, kapusta, seler, fasolka, groszek, por, soczewica, sałata lodowa, ziemniaki, soja i kiełki z warzyw strączkowych. Okazyjnie można pozwolić sobie na małe ilości buraków, szparagów, marchwi czy kalafiora.
Wśród przypraw dozwolone są sól, czosnek, szczypior, kolendra, ocet, sos sojowy i wanilia, zaś spośród orzechów i nasion nerkowce oraz mak. Niewiele salicylanów zawierają również ziarna słonecznika, orzechy laskowe oraz sezam.
Co można pić będąc na diecie aspirynowej? Poza wodą dozwolona jest bezkofeinowa kawa, kakao oraz herbata z rumianku.
Owoce ogrodowe są bardzo bogate w salicylany, fot. Goskova Tatiana/Shutterstock
Dieta aspirynowa – przepisy, które warto wypróbować
Gdy objawy ze strony dróg oddechowych, jelit lub skóry doskwierają, można spróbować zmienić codzienny system żywienia. Aby nie dopuścić do poważnych niedoborów posiłki należy komponować starannie, wykorzystując wszystkie dozwolone produkty roślinne.
Oto przykładowe trzydniowe menu:
Dzień 1
- Śniadanie: naleśniki z bananami
- Obiad: pierogi ruskie z surówką ze świeżej kapusty
- Kolacja: hamburger z soi z zieloną sałatą
Dzień 2
- Śniadanie: tosty z jajkiem sadzonym i szczypiorkiem
- Obiad: ryż z pieczonym kurczakiem i brukselką
- Kolacja: omlet z porem i zieloną pietruszką
Dzień 3
- Śniadanie: gruszkowe muffiny;
- Obiad: makaron z zielonym groszkiem i łososiem
- Kolacja: sałatka z sałaty lodowej z sosem z oleju kiełków pszenicy i soku cytrynowego, pełnoziarniste pieczywo
Czy dieta aspirynowa pomaga?
Z dotychczasowych badań wynika, że stosowanie diety aspirynowej u wielu pacjentów przynosi ulgę. Niektórym wszak nie pomaga wcale. Osoby, które obserwują polepszenie symptomów powinny wiedzieć, które pokarmy i napoje im szkodzą i w okresach zaostrzenia ich ilość ograniczać. Ze względu na negatywne skutki redukcji ilości warzyw i owoców w jadłospisie, diety aspirynowej nie poleca się jednak stosować w długim okresie.
Dieta aspirynowa – pytania i odpowiedzi
Na czym polega dieta aspirynowa?
Dietę aspirynową stosuje się w przypadku nietolerancji salicylanów. Polega ona na eliminacji produktów w nie bogatych, zwłaszcza owoców, warzyw i niektórych orzechów.
Jak długo trwa dieta aspirynowa?
Restrykcyjna dieta aspirynowa nie powinna trwać dłużej niż cztery tygodnie. Po tym czasie warto stopniowo rozszerzać menu, obserwując, które produkty wywołują pogorszenie objawów.
Czy dieta aspirynowa jest zdrowa?
Niestety, dieta aspirynowa nie realizuje wymogów zdrowej, zróżnicowanej diety bogatej w warzywa i owoce. W długim okresie jej stosowania pojawia się ryzyko niedoboru witaminy C. Wielu ekspertów medycznych uważa wręcz, że zagrożenia przeważają nad korzyściami.
Ekologia.pl (Agata Pavlinec)
- „Low Salicylate Diet” Melisa Puckey, https://www.drugs.com/article/low-salicylate-diet.html, 18/04/2024;
- “Allergy diet - salicylate low” Agency for Clinical Innovation, https://aci.health.nsw.gov.au/projects/diet-specifications/adult/allergy/salicylate-low, 18/04/2024;
- “Effectiveness of Personalized Low Salicylate Diet in the Management of Salicylates Hypersensitive Patients: Interventional Study” Paulina K. Kęszycka i in., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8003553/, 18/04/2024;
- “Salicylate Intolerance: The Complete Guide + List of Foods” Christine Sexton, https://www.dietvsdisease.org/salicylate-intolerance/, 18/04/2024;
- “Effect of low salicylate diet on clinical and inflammatory markers in patients with aspirin exacerbated respiratory disease – a randomized crossover trial” Leigh J. Sowerby i in., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8063291/, 18/04/2024;
